14 juli 2006
Na Saddam
Mijn leven als bewindvoerder van Irak
Paul Bremer III
Dit is het verhaal van gouverneur Bremer die verhaalt over zijn werkzaamheden in Irak. Het verhaal start met de aankomst van Bremer in Irak, slechts een paar dagen nadat president Bush zijn historische speech op het vliegdekschip USS Abraham Lincoln heeft gegeven waarin hij de invasie van Irak voltooid verklaart. (“end of major combat operations”).
De invasie is anders verlopen dan de Amerikanen hadden verwacht. Zo had Bremers voorganger allerlei contingency plannen gemaakt die nodig zouden zijn bij een langdurig conflict, maar de strijd liep veel sneller dan iedereen had verwacht, mede doordat de Irakese strijdkrachten massaal deserteerden. Het gevolg was dat veel plannen en voorbereidingen hier niet op waren afgestemd. Zo had men zich voorbereid op massa’s vluchtende mensen, maar aangezien de verwachte stadsoorlog in Bagdad uitbleef, waren er geen vluchtelingen. Ook werden de oliebronnen niet in brand gestoken. De oliebronnen waren dan wel van explosieven voorzien, maar de Irakese soldaten hebben Saddams orders om de oliebronnen op te blazen nooit ontvangen.
Ook hadden de Amerikanen er op gerekend om het verslagen Irakese leger in te kunnen zetten bij projecten voor de wederopbouw van Irak. Maar na de val van Saddam, viel direct alle discipline weg en loste het leger op in de bevolking. Het gehate totalitaire regiem bleek geheel bij elkaar te worden gehouden door angst.
“Bij de invallende duisternis kwam een belangrijk politiek en psychologisch verschil tussen vroegere bezettingsmachten en de huidige ter sprake. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog hadden de Verenigde Staten en hun bondgenoten de landen die ze hadden bezet duidelijk verslagen. Zowel de Duitsers als de Japanners waren gemobiliseerd om een langdurige, meedogenloze oorlog uit te vechten, maar ze hadden verloren en zich overgegeven.
‘In Duitsland en Japan vonden ze de bezetting misschien niet leuk’, zei Hume, ‘maar ze beschouwden deze als de consequentie van het verliezen van de oorlog.’
‘En hier’, zei ik, ‘hebben we geen land, maar een gehaat regime verslagen.’
De overgrote meerderheid van de Irakezen was dolblij dat we Saddam en zijn beulen hadden afgezet, maar had moeite met het feit dat hun land nu werd bezet door een buitenlands, niet islamitisch leger.” (P.44)
Dat het Saddam regime zeer gehaat was blijkt diverse malen in het boek, wanneer Bremer over de barbaarse en misdadige praktijken van het Baath regime schrijft. Vrij snel na aankomst in Irak bezoekt Bremer in Irak een plaats waar mensen bezig zijn een massagraf van Saddam op te graven met als doel de doden te identificeren:
“We maakten kennis met de hoofdman of moktar van het district, die ons onlangs genomen foto’s liet zien van het opgraven van de doden bij Al-Hilla. ‘Alstublieft, ambassadeur’, zei hij. ‘Laat deze bewijzen aan Jacques Chirac zien. De Fransen hebben er voor gezorgd dat die slager van een Saddam aan de macht kon blijven’.
‘In plaats van deze foto’s naar Jacques Chriac te brengen kunt u en de burgemeester van Al-Hilla de president misschien beter uitnodigen om de graven zelf te komen bekijken’, zei ik.” (P. 59).
Maar behalve de mening van de Irakezen over Jacques Chirac lezen we ook over hoe Jacques er bij president Bush op staat.
“’Ik had pas een heel open gesprek met Chirac’, zei de president. ‘Ik zei dat sommige mensen in Amerika de indruk kregen dat Frankrijk zou willen dat wij in Irak mislukken. ‘Non, Non’, zie Jacques, ‘dat beeld klopt niet.’. ‘Maar’, zei ik tegen hem, ‘telkens als u over dit onderwerp praat, krijgen veel mensen die indruk.’
We grinnikten. Ik vertelde de president dat ik in Frankrijk had gestudeerd en gewoond, daar een huis had en vele vrienden. Maar ik vond de Franse opstelling inzake Irak onvergeefelijk.” (P. 185)
In het boek zien we meer van dit soort inkijkjes in hoe men binnen de Amerikaanse regering praat over zogenaamde ‘bondgenoten’. Zo komt meerdere malen het feit aan de orde dat de Turken op het laatste moment de invasie van Irak hebben bemoeilijkt en daarmee in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de huidige problemen in Irak.
“De jihadstrijders gingen naar wat het CENTCOM nu de ‘soennitische driehoek’ noemde, het enorme uit woestijn en de vallei van de Eufraat bestaande gebied ten westen en noorden van Bagdad. Een onbekend aantal hardnekkige Baathisten die in de Republikeinse Garde hadden gediend – in dezelfde twee divisies waarop de Amerikaanse 4e infanteriedivisie het had voorzien, die in maart niet door de Turken was doorgelaten -, was na de val van Bagdad naar deze uitwijkplaats gevlucht. (P.112)
Ook bij de opstelling van de legers van de andere coalitie ‘bondgenoten’ worden vraag tekens gezet. Zo verraadden de Spaanse troepen de coalitie door te weigeren te vechten als de radikale Muqtada al-Sadr een opstand begint en de coalitie aanvalt. Terwijl de Amerikaanse en Iraakse soldaten sneuvelen en in het nauw worden gedreven doen de Spaanse soldaten niets.
De Spaanse soldaten willen i.p.v. vechten liever polderen. Zo wil de Spaanse generaal liever een ‘politieke’ oplossing en stelt op eigen houtje aan terreur leider Al-Sadr voor dat een van Al-Sadr mannen (wat later een Iraanse agent blijkt te zijn) gouverneur mag worden. Maar behalve dat de Spanjaarden hun orders niet uitvoeren, logen ze ook. Terwijl de stad waar de Spanjaarden verantwoordelijk voor zijn, wordt overgenomen door de milities van Al-Sadr, melden ze doodleuk aan de coalitie dat alles rustig is en dat er niets aan de hand is. Logisch dat Bremer met zulke coalitie troepen niet spreekt over ‘coalition of the willing’ maar over een ‘coalitie van de onwilligen’.
Maar behalve kritiek bevat het boek toch vooral een overzicht van het globale politieke proces in Irak. Bremers belangrijkste wapenfeit is wellicht geweest, dat hij de machtsbasis van de huidige Iraakse regering zo breed mogelijk heeft gemaakt, zodat geen enkele partij te machtig kan worden. Maar zoals te verwachten valt in dit soort boeken, wordt veelvuldig het eigen straatje schoon geveegd. Zo blijkt Bremer al in een vroeg stadium bezig te zijn geweest zich in te dekken, door memo’s rond te sturen dat er beter meer troepen in Irak zouden kunnen zijn. Ook was hij er voor om in een vroeg stadium, krachtig met ruime militaire middelen tegen opstandelingen als Al-Sadr op te treden. Helaas ontbreekt in dit soort gevallen vaak een goede en adequaat bespreking van alle argumenten waaruit het Amerikaanse beleid verklaard kan worden.
Was dit boek niet in het Nederlands vertaald, dan was het misschien lang niet zo interessant. Maar doordat het vertaald is in het Nederland moet iedereen de 400 pagina’s zeer vlot kunnen lezen. De Nederladse vertaling is zelf overigens ook vrij vlot na de Engelse uitgave (Januari 2006) gepubliceerd. De tekst is door drie vertalers vertaald en de spoed is helaas iets ten koste gegaan van de kwaliteit. Overigens is dat niet echt een groot probleem, want het boek is niet al te ingewikkeld. Het leest als een soort dagboek van Bremer zonder al te diepe overwegingen of gedetailleerde beschrijvingen van de situatie. Het is dan ook vooral een boek over de praktijk in Iraq zonder dat er veel politieke of historische context wordt gegeven. Het is ook niet direct een onthullend boek, het is vooral interessant omdat er een manier van handelen wordt beschreven die niet zo zeer geheim is maar door de Amerikanen redelijk van zelfsprekend wordt gevonden. Het is dan ook vooral een interessant boek voor hen die alles volgen over de strijd in het Midden Oosten, maar het beslist niet het beste boek over dit onderwerp.
Besproken boek
Na Saddam
Mijn leven als bewindvoerder van Irak
Paul Bremer III
Balans, 2006
ISBN 9050187579
428 pagina's
Prijs: vergelijk.nl / beslist.nl
Anderen reviews
National Review
American Enterprise Institute (AEI)
Middle East Forum
Michigan War Studies Review
New York Times
The New York Review of Books
Asharq Alawsat
Telegraph
Guardian
The Boston Globe
Economist
Washington Post
San Francisco Chronicle
Meta Critic
Foreign affairs
Harvard Political Review
Al-Ahram
Internationale Spectator
Humo
De Morgen
Labels: current affairs, nederlandstalig
Reacties van bezoekers:
Een reactie posten
<< NAAR HOME PAGE
Bookmark
